Nội dung

 Điểm

a.Hoàn cảnh xuất hiện phong trào đấu tranh theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở ViÖt Nam  đầu thÕ kØ XX:

- Hoàn cảnh trong nước:

   + Sau khi đàn áp xong phong trào Cần Vương, Thực dân Pháp tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần I, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®­îc du nhËp vµo ViÖt Nam làm biến đổi nhiều về cơ cấu kinh tế cũng như xã hội ViÖt Nam.Nhiều giai tÇng mới ra đời đã có khả năng tiếp thu những tư tưởng cách mạng mới.

   + Cuộc khai thác thuộc địa làm tăng thêm mâu thuẫn  d©n téc vµ giai cÊp trong xã hội ViÖt Nam, thúc đẩy phog trào đấu tranh lên cao.

    + Lúc này, khuynh hướng phong kiến đã hoàn toàn thất bại sau khi phong trào Cần Vương bị đàn áp,®ặt ra yêu cầu cần có con đường mới thay thế.

     +  Xã hội ViÖt Nam đã xuất hiện nhiều tầng lớp mới như tư sản, tiểu tư sản nhưng những tầng lớp này còn non yếu chưa đủ sức phát động được một cuộc cách mạng mới, trong khi các sỹ phu Nho học có nhiều chuyển biến về tư tưởng, chính trị đã nắm lấy thời cơ để tổ chức nên mét trào lưu cứu nước mới theo khuynh hướng dân chủ tư sản…

- Hoàn cảnh quốc tế:

    +Ảnh hưởng từ Trung Quèc:

     Cuộc Duy tân Bách nhật của Lương, Khang… Các sỹ phu tiến bộ  Trung Quècđã viÕt,dịch nhiều loại tân văn, tân báo truyền bá vào nước ta,các sĩ phu yêu nước tiến bộ Việt Nam đã tiếp thu tư tưởng tư sản, chuyển từ tư tưởng quân chủ sang quân chủ lập hiến.

   Cỏch mạng Tõn Hợi lật đổ triều đình Mãn Thanh, lập Trung Hoa Dân quốc, các sĩ phu yêu nước tiến bộ Việt Nam đoạn tuyệt với tư tưởng quân chủ, chuyển sang tư tưởng cộng hoà.

     + Từ Nhật Bản:

Sau Minh Trị duy tân, Nhật Bản đã trở thành mét đế quốc hùng mạnh…

Sau chiến thắng trong chiến tranh Nga-Nhật, Nhật càng được các sỹ phu  yªu n­íc tiÕn bé ViÖt Nam ngưỡng mộ, muốn noi gương Nhật Bản tiÕn hµnh c¶i c¸ch vµ nhê NhËt gióp ®¸nh Ph¸p.

     + Từ yêu cầu thời đại: ThÕ kØ XX là thời kỳ cáo chung của chế độ phong kiến, sự thắng thế của CNTB trên quy mô toàn thế giới, nhiều nước châu Á mang nặng tư tưởng phong kiến cũng đã chuyển biến theo con đường tư sản đã tác động mạnh đến nhận thức của giới sỹ phu yêu nước tiÕn bé ViÖt Nam

0,25

0,25

0,25

0,5

0,5

0,5

0,25

                              Nội dung kiến thức

Điểm

a. Khẳng định nhận định của Huỳnh Thúc Kháng là đúng. Giải thích ngắn gọn  “thủ đoạn” tức là biện pháp, cách làm cho phù hợp với chuyển biến của tình hình.

b. Biểu hiện cụ thể:

 -  Về tư tưởng, lập trường cứu nước: từ tư tưởng quân chủ, yêu nước trên lập trường phong kiến ( lập đội thí sinh quân, hưởng ứng Chiếu Cần vương) chuyển sang yêu nước trên lập trường tư sản: chủ trương lập chế độ quân chủ lập hiến ( lập Duy tân hội 1904 do ảnh hưởng Duy tân Minh Trị, Duy tân Mậu Tuất), sau đó chuyển sang tư tưởng dân chủ cộng hoà ( do ảnh hưởng Cách mạng Tân Hợi). Sau đó, do ảnh hưởng Cách mạng tháng Mười Nga,Phan Bội Châu đã tiếp thu tư tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa, nhận thức cách mạng Nga “ là một cuộc cách mạng triệt để và chân chính”.

- Về vấn đề bạo động và cải cách: Là người kiên trì chủ trương bạo động chống Pháp, song chủ trương đó dần dần được bổ sung, phát triển, Ông nhận thức được muốn khởi nghĩa vũ trang phải chuẩn bị nên Ông đã lập ra hội buôn, hội công nghiệp... để tạo ra tiền bạc cho phong trào.Như vậy, trong tư tưởng và hoạt động của Phan Bội Châu, bạo động và cải cách thống nhất với nhau, bổ sung cho nhau.

-Về tập hợp lực lượng: Ông kêu gọi 10 giới đồng tâm nhưng không có công nhân, nông dân; khi tiếp thu tư tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa, nhận thức được vai trò của công nhân, nông dân.

- Về việc cầu ngoại viện, đoàn kết quốc tế:  Chủ trương dựa vào Nhật để đánh đuổi thực dân Pháp vì Nhật là “ đồng văn, đồng chủng, đồng châu”, cầu viện thất bại, Ông chuyển sang “ cầu học”, chuẩn bị cán bộ cho cuộc bạo động sau này. Khi phong trào Đông du thất bại, Ông nhận ra “ ỉ lại vào người thì không thể thành công được”  và chuyển sang đoàn kết với những nước “ đồng bệnh”: lập Hội Đông Á, Hội Chấn Hoa hưng Á, Hội  Điền - Quế - Việt.

 c. Kết luận: Trong nhận thức cũng như hành động,Phan Bội Châu luôn luôn cố gắng vươn lên, cố gắng thay đổi cho phù hợp với tình hình nhằm đạt mục đích cứu nước cứu dân.

Tiêu chí

 Phan Bội Châu

 Phan Chu Trinh

Điểm

Kẻ thù

Thực dân Pháp

Vua quan phong kiến thối nát

0,25

Nhiệm vụ- mục tiêu trước mắt

 Dựa vào Nhật, chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc, tiến tới xây dựng chế độ TBCN lúc đầu dưới hình thức quân chủ lập hiến, sau chuyển sang nền cộng hòa ( cứu nước  để cứu dân)

Dựa vào Pháp chống vua quan phong kiến, cải cách xã hội: Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh…

( cứu dân để  cứu nước)

0,5

Phương pháp

 Bạo động

Bất bạo động, cải cách…

0,25

Phương thức hoạt động`

Bí mật, bất hợp pháp, thành lập nên các tổ chức cách mạng như Duy tân hội, Việt Nam Quang phục hội

Công khai, không qua tổ chức cách mạng nào…

0,5

Những hoạt động chính

-         1904: Lập Duy tân hội…

-         1905-1908: PTĐông du…

-         1911: Lập Việt Nam Quang phục hội

-         Viết sách báo, thơ ca yêu nước…

-         Tổ chức các cuộc bạo động và ám sát cá nhân

-Sang Nhật cùng Phan

Bội Châu song phản đối bạo động

-Viết nhiều đơn thỉnh nguyện…

- Vận động , tuyên truyền tư tưởng dân quyền…cải cách xã hội…

-Tổ chức cuộc vận động Duy tân ở Trung kỳ… có nhiều ảnh hưởng đến phong trào chống sưu thuế ở Trung kỳ…

1 đ

                                              Nội dung kiến thức.

Điểm.

Cơ sở hình thành tư tưởng cách mạng:

- Điều kiện bên trong :

   + Phan Bội Châu : Quê hương Nam Đàn- Nghệ An là nơi có truyền thống đấu tranh vũ trang; là một trong những trung tâm khai thác, bóc lột của thực dân Pháp.

  + Phan Châu Trinh :  Quê hương Quảng Nam là nơi có truyền thống về  hoạt đông giao lưu buôn bán ( Hội An ). Không phải là trung tâm khai thác, bóc lột của thực dân Pháp.

- Điều kiện bên ngoài:

  + Phan Bội Châu : Tiếp thu ảnh hưởng từ Nhật Bản ( đánh bại đế quốc Nga trong chiến tranh Nga- Nhật), sau đó là Cách mạng Tân Hợi

( Trung Quốc) rồi ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.

  + Phan Châu Trinh - Tiếp thu tư tưởng tư sản, nhưng chủ yếu là tư tưởng dân chủ với mức độ sâu sắc hơn.

Đường lối chính trị.

  + Phan Bội Châu :  Cứu nước rồi cứu dân.Phương pháp: vận động nhân dân trong nước, nhờ sự giúp đỡ của nước ngoài ( Nhật Bản ) bạo động  giành độc lập, thiết lập chế độ tiến bộ vì dân  nhưng vẫn chủ trương cải cách , lập hội buôn công ti để tạo tiền bạc cho khởi nghĩa.

   + Phan Châu Trinh : Cứu dân rồi cứu nước. Phương pháp: Cải cách xã hội ( khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh), dựa vào Pháp đánh đổ chế độ phong kiến lỗi thời coi đó  là điều kiện tiên quyết giành độc lập dân tộc.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

0,5.

                                              Nội dung kiến thức.

Điểm.

Cơ sở hình thành tư tưởng cách mạng:

- Điều kiện bên trong :

   + Phan Bội Châu : Quê hương Nam Đàn- Nghệ An là nơi có truyền thống đấu tranh vũ trang; là một trong những trung tâm khai thác, bóc lột của thực dân Pháp.

  + Phan Châu Trinh :  Quê hương Quảng Nam là nơi có truyền thống về  hoạt đông giao lưu buôn bán ( Hội An ). Không phải là trung tâm khai thác, bóc lột của thực dân Pháp.

- Điều kiện bên ngoài:

  + Phan Bội Châu : Tiếp thu ảnh hưởng từ Nhật Bản ( đánh bại đế quốc Nga trong chiến tranh Nga- Nhật), sau đó là Cách mạng Tân Hợi

( Trung Quốc) rồi ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.

  + Phan Châu Trinh - Tiếp thu tư tưởng tư sản, nhưng chủ yếu là tư tưởng dân chủ với mức độ sâu sắc hơn.

Đường lối chính trị.

  + Phan Bội Châu :  Cứu nước rồi cứu dân.Phương pháp: vận động nhân dân trong nước, nhờ sự giúp đỡ của nước ngoài ( Nhật Bản ) bạo động  giành độc lập, thiết lập chế độ tiến bộ vì dân  nhưng vẫn chủ trương cải cách , lập hội buôn công ti để tạo tiền bạc cho khởi nghĩa.

   + Phan Châu Trinh : Cứu dân rồi cứu nước. Phương pháp: Cải cách xã hội ( khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh), dựa vào Pháp đánh đổ chế độ phong kiến lỗi thời coi đó  là điều kiện tiên quyết giành độc lập dân tộc.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

0,5.

Hoạt động chủ yếu.

  + Phan Bội Châu : Viết hịch “ Bình Tây thu Bắc”, lập đội thí sinh quân hưởng ứng chiếu Cần Vương ( yêu nước trên lập trường phong kiến ).

Lập Duy tân hội - Mục đích: Đánh đuổi thực dân Pháp, lập chế độ quân chủ lập hiến . Tổ chức phong trào Đông Du, đưa 200 thanh niên sang Nhật  học tập để chuẩn bị cán bộ cho việc đánh về trong nước.

 Lập Việt Nam Quang phục hội ( 1912) - mục đích: Đánh đuổi thực dân Pháp , giành độc lập, lập Cộng hoà dân quốc Việt Nam. Cho người về nước tiến hành các vụ ám sát; cử Quang phục quân tiến công các đồn Pháp dọc biên giới Việt – Trung nhưng kết quả rất hạn chế, lực lượng bị hao mòn nhiều.

   + Phan Châu Trinh  : Thực hiện phong trào Duy tân: tiến hành các hoạt động kinh tế ( lập hội buôn, hội thủ công, hội làm vườn...),  mở trường học kiểu mới, vận động cải cách lối sống( đầu tóc, ăn mặc theo lối Âu hoá), diễn thuyết. ảnh hưởng đến phong trào chống thuế ở Trung Kì.

Kết quả :  đều thất bại. Chứng tỏ sự khủng hoảng về đường lối, khủng hoảng lãnh đạo của cách mạng Việt Nam.

ý nghĩa : đều tạo đà cho những cuộc vận động cách mạng mới.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

                              Nội dung kiến thức.

Điểm.

Đặc điểm khác biệt giữa trào lưu dân tộc chủ nghĩa với  phong trào Cần  Vương :

- Thành phần lãnh đạo, tư tưởng :

   + Phong trào Cần Vương : Văn thân, sĩ phu yêu nước. Một số là thổ hào hoặc nông dân. Tư tưởng của họ là " trung quân, ái quốc", gắn " nước" với " vua".

   + Trào lưu dân tộc chủ nghĩa : Văn thân, sĩ phu yêu nước tiến bộ. Họ được đào tạo trong nền khoa cử cũ nhưng đã tiếp thu tư tưởng mới của thời đại : chủ nghĩa quốc gia dân tộc - gắn " nước" với "dân".

- Mục tiêu :

   + Phong trào Cần Vương: Đánh đuổi thực dân Pháp, khôi phục quốc gia  phong kiến độc lập.

   + Trào lưu dân tộc chủ nghĩa: Đánh đuổi thực dân Pháp, xây dựng chế độ tiến bộ vì dân.

- Lực lượng tham gia:

   + Phong trào Cần Vương:  Nông dân ( người Kinh, dân tộc ít người miền núi).

   + Trào lưu dân tộc chủ nghĩa: Nông dân ( người Kinh, dân tộc ít người miền núi). Công nhân. các tầng lớp công thương. Binh lính người Việt trong quân đội Pháp.

- Hình thức đấu tranh:

   + Phong trào Cần Vương:  Bạo động vũ trang.

   + Trào lưu dân tộc chủ nghĩa: Bạo động vũ trang( nông dânYên Thế, dân tộc ít người miền núi; Binh lính: Hà thành đầu độc 1908, binh lính ở Huế 1916, Thái Nguyên 1917 ). Chính trị ( lập một số tổ chức yêu nước cách mạng: Duy Tân hội, Việt Nam Quang phục hội ), ngoại giao. Vận động  cải cách xã hội: mở trường học kiểu mới, diễn thuyết, bình văn, cải cách lối sống. Lập hội buôn, công ti. Bãi công, biểu tình .

0,25.

0,5.

0,25.

0,5.

0,5.

 Giải thích vì sao có sự khác biệt. Do hoàn cảnh bùng nổ khác nhau:

+ Phong trào Cần Vương:  Thực dân Pháp căn bản hoàn thành xâm lược nước ta. Chúng âm mưu tiêu diệt phe chủ chiến trong triều.

 Phe chủ chiến chủ động tiến công quân Pháp nhưng thất bại. Tôn Thất Thuyết thay mặt vua Hàm Nghi hạ chiếu Cần Vương.

+ Trào lưu dân tộc chủ nghĩa: Thực dân Pháp căn bản hoàn thành công cuộc bình định quân sự nước ta, chúng bắt tay vào  hoàn chỉnh bộ máy thống trị và công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.

   Xã hội Việt Nam bước đầu phân hoá, các giai tầng xã hội mới ra đời, các sĩ phu có chuyển biến về tư tưởng và kinh tế. Những tư tưởng tư sản từ bên ngoài  ( Trung Quốc, Nhật Bản ) dội vào Việt Nam.

0,25.

0,25.

0,25.

0,25.

Tiêu chí

 Phan Bội Châu

 Phan Ch©u Trinh

Điểm

Kẻ thù

Thực dân Pháp

Vua quan phong kiến thối nát

0,25

Nhiệm vụ- mục tiêu trước mắt

 Dựa vào Nhật, chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc, tiến tới xây dựng chế độ TBCN lúc đầu dưới hình thức quân chủ lập hiến, sau chuyển sang t­ t­ëng cộng hòa ( cứu nước ®Ó cứu dân)

Cải cách xã hội: Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh.Dựa vào Pháp chống vua quan phong kiến, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó giµnh ®éc lËp

( cứu dân ®Ó cứu nước)

0,5

Phương pháp

 Bạo động

Bất bạo động, cải cách…

0,25