1. Đảng bộ tỉnh Lào Cai ra đời

Ngày 5/3/1947, Hội nghị toàn thể đảng viên tỉnh Lào Cai được khai mạc tại Sở Cẩm (Sở cảnh sát) gần cầu Cốc Lếu, thị xã Lào Cai. Hội nghị đã tiến hành bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh chính thức gồm 7 đồng chí, do đồng chí  Lê Thanh làm Bí thư. Khi thành lập tháng 3/1947, Đảng bộ tỉnh Lào Cai có 7 chi bộ đảng với 61 đảng viên. Đảng bộ tỉnh Lào Cai ra đời có ý nghĩa rất quan trọng, tạo ra bước ngoặt trong phong trào cách mạng ở Lào Cai. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, phong trào cách mạng ở Lào Cai đã phát triển mạnh mẽ, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

2. Giải phóng hoàn toàn Lào Cai

Ngày 12/11/1946 là ngày đi vào lịch sử tỉnh Lào Cai như một mốc son quan trọng, ngày giải phóng Lào Cai lần thứ nhất, giải phóng cho Nhân dân các dân tộc Lào Cai thoát khỏi sự đàn áp của bọn Quốc dân đảng phản động. Ngày 12/9/1950, lực lượng tham gia chiến dịch Lê Hồng Phong (đợt II) đã đồng loạt tấn công địch trên mặt trận Lào Cai, quân ta liên tiếp thu được thắng lợi. Chiến dịch Lê Hồng Phong đợt II kết thúc thắng lợi, Lào Cai hoàn toàn giải phóng, mở ra một bước ngoặt trong lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân Lào Cai, đồng thời phá tan âm mưu lập “Tỉnh Nùng”,“Tỉnh Thái” tự trị và ý đồ phong toả biên giới của Thực dân Pháp. Thắng lợi đó còn thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng bộ Lào Cai và tinh thần chiến đấu dũng cảm, mưu trí của lực lượng vũ trang Nhân dân ta. 

3. Lào Cai phối hợp thực hiện 5 chiến dịch tiễu Phỉ

Từ năm 1950 đến năm 1955, Đảng bộ tỉnh Lào Cai đã lãnh đạo thực hiện thắng lợi 5 chiến dịch tiễu phỉ với hàng trăm trận đánh lớn nhỏ. Kết quả ta đã giải phóng toàn bộ các vùng bị phỉ chiếm đóng, xây dựng, củng cố được chính quyền và lực lượng dân quân du kích trong các khu vận động. Thắng lợi của công cuộc tiễu Phỉ trên địa bàn tỉnh Lào Cai có nhiều ý nghĩa lịch sử quan trọng. Đã đập tan âm mưu thâm độc của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ là dùng người Việt để gây dựng lực lượng chờ thời cơ tiến công chống phá cách mạng. Thắng lợi này đã mở ra một giai đoạn mới cho cách mạng Lào Cai, giai đoạn kết thúc cuộc kháng chiến, toàn tỉnh bước vào thời kỳ khôi phục, phát triển kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, cùng miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

4. Lào Cai hướng về Miền Nam ruột thịt

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, tỉnh Lào Cai đã có 18.749 thanh niên, nam nữ đăng ký tình nguyện lên đường chiến đấu, chi viện cho chiến trường miền Nam. Lào Cai đã thành lập hai tiểu đoàn mang tên Hoàng Liên Sơn I (gồm 150 chiến sĩ) và Hoàng Liên Sơn II (có 497 chiến sĩ). Trong quá trình tham gia chiến đấu, 100% chiến sĩ Tiểu đoàn Hoàng Liên Sơn I và 60% chiến sĩ Tiểu đoàn Hoàng Liên Sơn II đạt danh hiệu dũng sĩ diệt Mỹ. Đến 1975, Lào Cai đã huy động hơn một vạn lượt người trực tiếp đi chiến đấu, phục vụ chiến đấu ở miền Nam và làm nghĩa vụ quốc tế; trong đó có hàng nghìn tấm gương đã anh dũng hi sinh. Nhiều cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận và tặng thưởng nhiều huân chương, huy chương, bằng khen, giấy khen và các phần thưởng cao quý khác.

5. Lào Cai trong tỉnh Hoàng Liên Sơn (1976-1991)

Tại kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa V đã ra Nghị quyết hợp nhất một số tỉnh trong đó tỉnh Yên Bái, Nghĩa Lộ, Lào Cai hợp nhất thành một tỉnh, lấy tên Hoàng Liên Sơn. Ngày 16/2/1976, các cơ quan Đảng, chính quyền, đoàn thể của tỉnh Hoàng Liên Sơn chính thức đi vào hoạt động. Ban chấp hành Đảng bộ lâm thời tỉnh Hoàng Liên Sơn gồm 37 đồng chí. Toàn tỉnh có 20 huyện thị, 54 ty, ban, ngành. Tờ báo Hoàng Liên Sơn - cơ quan ngôn luận của Đảng bộ tỉnh được xuất bản ngay trong ngày đầu tiên tỉnh Hoàng Liên Sơn đi vào hoạt động. Xuất phát từ điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất và vị trí quan trọng, lãnh đạo tỉnh thống nhất đề xuất và được chuẩn y thị xã Lào Cai là thị xã tỉnh lỵ của tỉnh Hoàng Liên Sơn.

6. Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, tháng 2/1979

Ngày 17/2/1979, cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc diễn ra. Cùng với cả nước, quân và dân các dân tộc Lào Cai trong tỉnh Hoàng Liên Sơn đã anh dũng chiến đấu, bảo vệ vững chắc từng tấc đất thiêng liêng nơi biên cương của Tổ quốc. Đã có nhiều cá nhân, đơn vị, lực lượng vũ trang được Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý. Thắng lợi của quân và dân ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc có ý nghĩa lịch sử to lớn, là sự kết hợp chặt chẽ giữa nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội với bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới.

7. Tỉnh Lào Cai được tái lập và đi vào hoạt động

 Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (khóa VIII) kỳ họp thứ 9 ngày 12/8/1991 về điều chỉnh địa giới một số tỉnh, thành trực thuộc Trung ương. Tỉnh Hoàng Liên Sơn được chia thành hai tỉnh: Tỉnh Yên Bái và tỉnh Lào Cai. Ngày 30/8/1991, Tỉnh ủy Hoàng Liên Sơn đã ra Nghị quyết số 12/NQ-TU về chỉ đạo việc chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn. Tỉnh Lào Cai chính thức hoạt động trở lại từ ngày 01/10/1991. Khi tái lập, tỉnh Lào Cai có 8 huyện (Bảo Thắng, Văn Bàn, Bảo Yên, Mường Khương, Bắc Hà, Sa Pa, Bát Xát, Than Uyên) 2 thị xã (Lào Cai, Cam Đường) với 180 xã, phường, thị trấn, tỉnh lỵ là thị xã Lào Cai.

8. Kỷ niệm 100 năm thành lập tỉnh, đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh 

Ngày 07/12/2007, Lào Cai long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm thành lập tỉnh Lào Cai, tham dự Lễ kỷ niệm có đồng chí  Nông Đức Mạnh – Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, lãnh đạo các ban, bộ, ngành của Trung ương và các tỉnh bạn.  Kỷ niệm 100 năm thành lập, tỉnh Lào Cai đã đạt được được những thành tựu có ý nghĩa lịch sử. Tốc độ tăng trưởng bình quân sau tái lập tỉnh luôn đạt 11,9%/năm, đời sống nhân dân các dân tộc vùng cao, vùng sâu được cải thiện đáng kể (100% số xã có đường ô-tô, 80% số thôn, bản có đường giao thông liên thôn, 78% số xã có điện lưới quốc gia, 73% số hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh, 50% số trường, lớp học được kiên cố hóa, 70% số hộ được xem truyền hình quốc gia. Tỷ lệ hộ đói nghèo giảm mạnh, thu nhập bình quân đầu người tăng tám lần so với khi mới tái lập tỉnh). Hệ thống chính trị các cấp, các tổ chức đoàn thể xã hội được củng cố, ngày càng vững mạnh. Với những thành tựu đã đạt được, tỉnh Lào Cai đã được Ðảng, Nhà nước tặng  thưởng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Ðộc lập hạng nhất, danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

9. Kỷ niệm 30 năm tái lập tỉnh Lào Cai

Năm 2021, chặng đường đánh dấu 30 năm tái lập, đổi mới và phát triển tỉnh Lào Cai (01/10/1991-01/10/2021) với những thành tựu ngoạn mục trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ một trong 6 tỉnh nghèo nhất cả nước khi tái lập, Lào Cai đã vươn lên trở thành tỉnh phát triển của khu vực Tây Bắc, nằm trong tốp đầu của các tỉnh Trung du và Miền núi phía Bắc. Tốc độ tăng trưởng kinh tế liên tục duy trì ở mức cao, bình quân giai đoạn 1991 - 2020 đạt trên 10 %/năm. So với năm 1991, quy mô GRDP gấp hơn 18 lần, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn gấp 276 lần, GRDP bình quân đầu người gấp 121,5 lần, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Tỷ lệ giảm nghèo nhanh từ 54,8% (1991) xuống còn 5,31% (2021), đời sống Nhân dân ngày càng được cải thiện, Lào Cai có 62/127 xã (năm 2021) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 01 huyện đạt chuẩn nông thôn mới (Bảo Thắng). Các lĩnh vực y tế, giáo dục có bước phát triển vượt bậc, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được bảo đảm và có bước phát triển vững chắc.

10. Kỷ  niệm 75 năm thành lập Đảng bộ tỉnh Lào Cai

Năm 2022, dấu mốc quan trọng kỷ niệm 75 năm xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ tỉnh Lào Cai (5/3/1947-5/3/2022). Từ những ngày đầu thành lập, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh chỉ có 7 đồng chí, do đồng chí  Lê Thanh làm Bí thư, toàn tỉnh chỉ có 7 chi bộ đảng với 61 đảng viên. Sau 75 năm thành lập, Đảng bộ tỉnh Lào Cai đã có sự trưởng thành nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lào Cai khóa XVI (nhiệm kỳ 2020-2025) có 50 đ/c UV BCH, Tỉnh ủy Lào Cai có 14 đảng bộ trực thuộc, 615 chi, đảng bộ cơ sở, 2.930 tổ chức đảng trực thuộc đảng bộ dưới cơ sở với 52.151 đảng viên. 75 năm một chặng đường, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ  tỉnh, Lào Cai đã vươn mình mạnh mẽ từ một tỉnh nghèo nhất cả nước trở thành vùng động lực tăng trưởng của khu vực Trung du và Miền núi phía Bắc và đang trên hành trình phấn đấu trở thành tỉnh phát triển của cả nước./.